Na początku motocyklowej kariery kandydat na bikera musi się trochę pomęczyć. Weźmy choćby zmianę biegów. Kursanci w pocie czoła uczą się współpracy lewej stopy i obu dłoni, dzięki którym można w ogóle ruszyć czy wrzucić odpowiedni bieg.
Gdy w firmach motocyklowych dojrzało przekonanie, że nie ma powodu, aby automatycznych skrzyń biegów nie było w motocyklach, wszyscy potentaci chcieli udowodnić światu, że ich pomysł jest najlepszy. Dlatego BMW HP2 Sport ma od dawna spotykanego w sporcie asystenta zmiany biegów – układ, który podczas zmiany biegu nie wymaga wciskania sprzęgła i przymykania gazu. YCC-S Yamahy (Yamaha Chip Controlled Shifting – elektronicznie sterowana zmiana biegów) przejmuje nadzór nad pracą sprzęgła i zmianą biegów. Jest to ważący 4 kg system, który działa podobnie jak w samochodach sportowych, w których biegi zmienia się, naciskając guziki na kierownicy. YCC-S znalazł zastosowanie w FJR 1300 AS, a więc dźwignia sprzęgła w tym motocyklu poszła w zapomnienie.
System ten zastosowano w BMW HP 2 Sport. Przy zmianie biegu na pełnym gazie czujnik nacisku stopy zgłasza elektronice sterującej pracą silnika chęć wykonania przez motocyklistę tej czynności. Na czas jej wykonywania układ sterujący opóźnia zapłon i zmniejsza dawkę wtryskiwanego paliwa, redukując tym samym siły działające na kły kół zębatych w skrzyni biegów. Pozwala to bezpiecznie zapiąć wyższy bieg.
Oba te systemy mogą znaleźć zastosowanie w dużych turystykach i w supersportach, bo i tu, i tu elektronika jest w stanie zastąpić konwencjonalne sprzęgła i skrzynie biegów. W tych drugich odpowiednie wodziki tak przesuwają względem siebie osadzone na wałkach koła zębate, aby znajdujące się na ich bokach kły łączyły odpowiednie dla danego biegu koła zębate. Zazębiony w ten sposób układ napędowy łączy wałek sprzęgłowy ze zdawczym i zapewnia odpowiednie przełożenie.
Aprilia i Honda wybrały inną drogę – w miejsce klasycznych skrzyni biegów zastosowały prawdziwy automat. Aprilia Mana – zewnętrznie wyglądająca jak normalny motocykl, tyle że bez dźwigni sprzęgła – wykorzystuje elektronicznie sterowaną przekładnię z pasem klinowym. Jest ona wyposażona w skośne tarcze i sprzęgło odśrodkowe. To rozwiązanie, zwane CVT (Continuosly Variable Transmission – zmienne przenoszenie napędu), było stosowane w zapomnianym już samochodzie DAF. Mamy ją także w wielu obrabiarkach i w prawie każdym skuterze.
YCC-S Yamahy |
|
![]() |
YCC-S udowadnia, że motocyklista, któremu odpada konieczność obsługi sprzęgła, może znacznie więcej uwagi poświęcić np. obserwacji sytuacji na drodze czy przyglądaniu się krajobrazom. |
Hydrauliczny siłownik, sterowany przez silnik krokowy i pompę, załatwia włączanie i rozłączanie normalnego sprzęgła. Motocyklem rusza się zatem tak jak skuterem: przez dodanie gazu, a hamuje przez jego zamknięcie. Automat decyduje, kiedy sprzęgło ma wkroczyć do akcji i kiedy kończy się moment jego działania. Jeżeli bieg ma być zmieniony, siłownik automatycznie rozłącza sprzęgło i redukuje obciążenie skrzyni biegów. Jest to konieczne, aby zmniejszyć obciążenie kłów kół zębatych i przesunąć je do pozycji odpowiadającej następnemu biegowi. |
Przy zmianie biegu sygnał nadany przez jeźdźca, który naciska przycisk na kierownicy lub dźwignię nożną, sygnalizuje jego zamiar silnikowi krokowemu. Ten z kolei przesuwa odpowiednie koła zębate za pomocą konwencjonalnego wałka sterującego wodzikami. Następnie sprzęgło automatycznie łączy elementy układu napędowego. Nad prawidłowością przebiegu czuwa elektronika.
![]() |
Zmianę biegów można wykonać albo przy użyciu dźwigni nożnej, lub przyciskami po lewej stronie kierownicy. Inaczej niż w konwencjonalnych skrzyniach, luz znajduje się w najniższym, dolnym położeniu. |